Het EHRM zegt hierover in de zaak van Vinter en anderen tegen het Verenigd Koninkrijk (9 juli 2013):
1 Wanneer een levenslanggestrafte begint aan het uitzitten van zijn straf, moet voor hem duidelijk zijn wanneer het moment komt dat zijn straf opnieuw beoordeeld zal worden. Het doel van de nieuwe beoordeling is te onderzoeken of een (voorwaardelijke) invrijheidstelling van de veroordeelde mogelijk is. Dit noemt het Hof ‘prospect of release’ (‘vooruitzicht op vrijlating’). Elk land waar levenslang kan worden opgelegd, moet dus een ‘herzieningsmechanisme’ (‘review mechanism’) hebben.
2 Bij die herziening moet worden beoordeeld of de levenslanggestrafte zich zodanig heeft ontwikkeld dat de straf niet langer gerechtvaardigd is. Een straf is niet meer gerechtvaardigd wanneer deze redelijkerwijs niet meer dient ter bestraffing (vergelding), afschrikking, bescherming van de maatschappij of voorbereiding van de terugkeer van de veroordeelde in de samenleving. Als die doelen zijn bereikt en de straf dus geen erkend strafrechtelijk doel meer dient, is de verdere tenuitvoerlegging van de straf onrechtvaardig geworden.
NB De herbeoordeling moet in beginsel uiterlijk binnen 25 na oplegging van de straf plaatsvinden. Het EHRM acht het echter acceptabel als gerekend wordt vanaf de eerste oplegging, ook als die pas plaatsvond na vele jaren voorlopge hechtenis (Vella/Malta 2019).
3 De veroordeelde hoort vanaf het begin van zijn straf niet alleen te weten dat hij weer vrij kan komen op een bepaald moment, maar ook wat de voorwaarden hiervoor zijn. Hij moet dus vanaf de oplegging weten wat hij kan doen om in aanmerking te komen voor vrijlating.
4 Het EHRM sluit niet uit dat een levenslange gevangenisstraf tot de dood moet worden tenuitvoergelegd. Als een kans op herhaling blijft bestaan, moét de straf zelfs worden voortgezet. Dat is met het oog op naleving van artikel 2 EVRM: het recht op leven (dat impliceer het verbod om te laten moorden).
Op zichzelf mag dus een levenslange straf worden opgelegd en mag deze ook levenslang duren, maar dan moet de straf wel aan de bovenstaande eisen voldoen.
