Samenvatting
Uit een recent rechtsvergelijkend onderzoek blijkt dat Ierland en Roemenië naast de gratieprocedure een reviewmechanisme kennen voor levenslanggestraften. Geen van beide landen gebruikt de gratieprocedure als reguliere verkorting van de straf; wel is sprake van effectieve toepassing van het reviewmechanisme. In Ierland is dat een beslissing van de minister, voorafgegaan door een advies van de Parole Board en in Roemenië is dat een beslissing van de rechter, die wordt geadviseerd door een breed samengestelde commissie. In beide landen wordt in de praktijk een minimum detentieperiode gehanteerd van ca. 20 jaar.
Het onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de onderzoeksopdracht Honourscollege Rijksuniversiteit Groningen door de Roemeense Maruca Danila en werd begeleid door ondergetekende. Het is geschreven in het Engels.
Het onderzoek schetst allereerst de hoofdlijnen van de rechtspraak van het EHRM. Dan volgt een beschrijving van het Ierse en vervolgens van het Roemeense reviemechanisme, om deze beide systemen vervolgens naast de door het EHRM getrokken grenzen te leggen.
Enkele opmerkelijke uitkomsten betreffen: 1. de samenstelling van de adviserende commissie’s, 2. het Roemeense progressieve stelsel van gevangenisregiems en, 3. eveneens Roemeens, de wetgeving omtrent 65-jarigen.
- de adviserende commissies
De Ierse Parole Board bestaat uit “one (retired) judge, a practicing barrister or solicitor (who have been practicing for at least 10 years), a legal academic (with not less than 10 years’ standing), two practicing barristers of no less than 5 years’ (one nominated by the Bar Association and the other by the Law Society of Ireland), two psychologist and two psychiatrists, a member of the prison service, representative of a non-governmental organization which advocates for rights of persons serving terms of imprisonment as well as other individuals who are appointed by the Ministers of Justice.”
De Roemeense adviescommissie “is to be presided over by the judge responsible for matters relating to incarcerated individuals as well as the director of the penitentiary and the chief of the bureau for educational or psychological assistance of the prison. The nature of the decisions relating to granting conditional release for individuals serving life imprisonment sentences, as per the standards set by the ECtHR in its jurisprudence, is judicial in nature, as it is done by a judge (who takes into consideration the result and recommendation of the above mentioned commission).”
2. progressief gevangenisregiem
Bijzonder aan het Roemeense systeem is het progressieve stelsel van gevangenisregiems. Om door de Commissie voorgedragen te kunnen worden, moet de veroordeelde namelijk een stelsel van regiems met steeds meer vrijheden hebben doorlopen, wat betekent dat elke 6,5 jaar wordt beoordeeld of hij naar een lichter/ vrijer regiem mag. Regiemsverandering hangt af van goed gedrag.
3. leeftijdsgrenzen aan levenslang
Ook bijzonder, maar deze regel geldt in de meeste voormalige Oostbloklanden, is dat in Roemenië aan verdachten die bij veroordeling 65 jaar oud zijn geen levenslange straf mag worden opgelegd en de straf wordt omgezet in 30 jaar bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd.
Dit is de link naar het document.
W.F. van Hattum, 18 juli 2023
