Op 21 juni 2021 publiceerde het Adviescollege Levenslanggestraften (ACL) zijn tweede ‘tweejaarsbericht‘. Het eerste bericht verscheen in maart 2019.
In dit tweejaarsbericht schetst het ACL op een heldere manier zijn werkwijze. Daarnaast geeft het Adviescollege nadere duiding aan twee van de vier criteria waaraan het ACL moet toetsen, met als doel de transparantie en daarmee de rechtszekerheid te bevorderen. Deze criteria zijn ‘delictgevaarlijkheid’ en ‘de impact op slachtoffers en nabestaanden’.
De opmerkingen die het ACL over deze criteria maakt, zijn het Forum uit het hart gegrepen. We lichten dat hieronder toe.
Wat het ACL schrijft over het criterium ‘delictgevaarlijkheid’ komt volledig tegemoet aan de eerder door het Forum Levenslang geuite kritiek op de voorwaarden die het ACL en de Minister stelden aan de toelating tot re-integratie, voorwaarden die het Forum als onwetenschappelijk, onwerkbaar en onredelijk heeft getypeerd, en bovendien ‘niet van toepassing’. Zie hier voor de eerdere kritiek van het Forum en hier voor het vervolg daarop.
Na verloop van lange detentie kan het beschrijven van een delictscenario en het opstellen van een delictanalyse geen betrouwbare bijdrage zijn tot het inschatten van recidiverisico. Na verloop van doorgaans 20 jaar na het plegen van het delict kan een dader slechts vertekende bouwstenen leveren tot analyse van zijn daad. Het is derhalve niet reëel van een dader te eisen dat hij meewerkt aan scenariobeschrijving en analyse van een lang geleden gepleegd delict.
Het Forum benadrukt nogmaals dat delictscenario en delictanalyse methodische interventies zijn die thuishoren in een behandelsetting, zoals in de forensische psychiatrie. Dan zijn ze behulpzaam, alhoewel er geen enkele wetenschappelijk evidentie is dat ze bijdragen aan het inschatten van recidiverisico.
De opmerkingen van het ACL over het vierde criterium, ‘de impact van het delict op slachtoffers en nabestaanden en in de sleutel daarvan de vergelding’ stemmen het Forum eveneens tot vreugde. Zie hier voor eerder geuite kritiek door het Forum op dit criterium. Net als het Forum acht het ACL de vergelding niet goed te verenigen met de andere beoordelingscriteria die het ACL moet wegen (gedrag en gevaar). ‘Vergelding’ is immers niet objectief te meten.
De impact op slachtoffers en nabestaanden mag daarom geen zelfstandige reden zijn om het perspectief op invrijheidstelling aan een veroordeelde te onthouden. ‘Het niet begrenzen van de vergelding is inhumaan richting een gestrafte die dan alleen op basis daarvan beoordeeld zou worden’, schrijft het ACL.
Dit betekent dat voor het verlenen van verlof het criterium ‘impact op nabestaanden en slachtoffers’ niet doorslaggevend mag zijn. Wel kan binnen dat verlofkader met de belangen van nabestaanden en slachtoffers rekening worden gehouden, zoals het ACL ook schrijft te zullen doen.
W.F. van Hattum, 28 juni 2021
